NGƯỜI DÙNG MẠNG XÃ HỘI VÀ TRÁCH NHIỆM GIỮ GÌN KHÔNG GIAN THÔNG TIN LÀNH MẠNH

Tuy nhiên, sự lan truyền của tin giả trong cộng đồng mạng vẫn là vấn đề nghiêm trọng. Công nghệ ngày càng tinh vi, các chiêu trò lừa đảo sử dụng deepfake, giả mạo cơ quan công quyền, lấy OTP, mạo danh các tổ chức uy tín… gia tăng mạnh mẽ. Trong khi đó, nhiều người dùng - đặc biệt là những người trẻ - dễ bị cuốn theo cảm xúc khi tiếp cận thông tin: giận dữ, hoảng sợ, cảm giác “ai đó phải chịu trách nhiệm” … dẫn tới việc chia sẻ vội vàng mà không kiểm chứng nguồn.

Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân, mà còn tác động sâu rộng đến xã hội. Những thông tin sai lệch có thể kích động bạo lực, chia rẽ cộng đồng, phá hoại danh dự cá nhân và gây mất niềm tin vào cơ quan truyền thông. Kinh tế cũng không “miễn nhiễm”: tin đồn thất thiệt có thể làm sụp đổ giá cổ phiếu, dẫn dụ đầu tư mạo hiểm, hoặc tạo ra các mô hình lừa đảo tinh vi. Tâm lý người dùng cũng bị ảnh hưởng: tiếp xúc liên tục với tin giật gân, giận dữ sẽ gây căng thẳng, lo âu và dần bào mòn niềm tin lẫn nhau.

Và trong bối cảnh hiện nay, khi cả nước chuẩn bị cho Đại hội Đảng toàn quốc, trách nhiệm lan truyền thông tin càng trở nên cấp thiết. Đây là thời điểm mà các thế lực phản động, chống phá đất nước có thể lợi dụng mạng xã hội để tung tin xuyên tạc, bóp méo thông tin về chủ trương, nhân sự, tình hình kinh tế - xã hội… Họ có thể tìm cách gieo rắc hoài nghi nơi niềm tin, kích động chia rẽ giữa các tầng lớp nhân dân, thổi phồng bất ổn để phá vỡ sự đoàn kết.

Trước bối cảnh đó, Công ước Hà Nội (United Nations Convention Against Cybercrime), dự kiến được ký kết tại Hà Nội vào ngày 25-26/10/2025, trở thành một “cú hích” quan trọng trong nỗ lực toàn cầu và quốc gia chống tội phạm mạng. Công ước này, được thông qua bởi Đại Hội đồng Liên Hợp Quốc ngày 24/12/2024, thiết lập khuôn khổ pháp lý toàn cầu đầu tiên nhằm định nghĩa rõ các tội phạm mạng như truy cập trái phép, gian lận trực tuyến, tội phạm dữ liệu, rửa tiền kỹ thuật số, và cơ chế hợp tác quốc tế trong điều tra, chia sẻ chứng cứ điện tử.  

Việt Nam, với vai trò chủ nhà lễ ký kết, đang thể hiện cam kết mạnh mẽ trong cuộc chiến này. Chính phủ Việt Nam, thông qua Bộ Công an, Bộ Ngoại giao và nhiều cơ quan liên quan, đã tham gia tích cực vào quá trình soạn thảo Công ước qua tám vòng đàm phán từ năm 2022 đến 2024.  Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng đã kêu gọi các quốc gia ký Công ước cùng hành động theo “Năm tăng cường”: tăng cường hợp tác quốc tế, hoàn thiện khung pháp lý, đầu tư hạ tầng an ninh mạng, đào tạo nguồn nhân lực chuyên sâu, và tham gia các cơ chế pháp lý quốc tế.  

Trong bài phát biểu tại Hà Nội, Thủ tướng khẳng định rằng an ninh mạng không chỉ là nhiệm vụ nội tại mà là “xương sống” trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia.  Điều đó cho thấy Việt Nam nhìn nhận rõ rủi ro tội phạm mạng - không chỉ là thiệt hại kinh tế mà còn đe dọa an ninh chính trị, niềm tin của người dân và sự tiến bộ bền vững của xã hội.

Cùng với các cam kết quốc tế, Việt Nam cũng phát động các chiến dịch truyền thông nội địa rất thực chất để hiện thực hoá tinh thần Công ước Hà Nội. Ví dụ như chiến dịch “Không cô đơn - Chung tay vì an toàn trực tuyến” (“Not Alone - Together for Online Safety”), hay “Chống lừa đảo trực tuyến 2025” (“Fight Online Frauds 2025”), nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng, khuyến khích người dân kiểm chứng thông tin, bảo vệ tài khoản cá nhân, báo cáo hành vi đáng ngờ và hỗ trợ lẫn nhau để xây dựng “lá chắn an toàn số” chung.  

Bên cạnh việc tổ chức chiến dịch, cơ quan chức năng Việt Nam cũng tăng cường năng lực giám sát, phát hiện tội phạm mạng. Bộ Công an thông qua Cục A05 (Phòng Cybersecurity và Tội phạm Công nghệ cao) đã báo cáo số lượng vụ lừa đảo trực tuyến, deepfake, giả danh cơ quan nhà nước gia tăng đáng kể.  Chính phủ cũng phối hợp với tổ chức quốc tế như UNODC (Văn phòng Liên Hợp Quốc về Ma túy và Tội phạm) để thiết lập cơ chế hợp tác điều tra, chia sẻ bằng chứng xuyên biên giới, đồng thời kêu gọi các doanh nghiệp công nghệ (các nền tảng, ngân hàng, sàn crypto…) tham gia như một phần của “hàng rào” phòng thủ chung.  

Từ góc độ người dùng mạng, tất cả những nỗ lực này là lời nhắc mạnh mẽ rằng mỗi chúng ta đang sống trong một môi trường số toàn cầu - nơi thông tin không dừng lại ở biên giới, và tội phạm cũng không. Việc truyền tin có trách nhiệm trở thành hành động không chỉ vì bản thân mà vì an toàn của cả quốc gia. Khi người dùng mạng xã hội dừng lại một giây để suy nghĩ: “Tin này có đáng tin không? Mình đã kiểm chứng chưa? Mình có giúp lan tỏa cái tốt hay vô tình tiếp tay cho chia rẽ?”, thì người đó đang trở thành một “công dân số” có trách nhiệm thực sự.

(Ảnh minh họa - Thanh Tùng)

Những giá trị như trung thực, chịu trách nhiệm, cầu thị khi chia sẻ thông tin, càng quan trọng hơn khi đất nước đứng trước một sự kiện chính trị trọng đại như Đại hội Đảng toàn quốc. Một dòng tin sai, một luận điệu kích động, nếu lan rộng, có thể trở thành công cụ bị kẻ xấu lợi dụng để gieo chia rẽ, làm xói mòn niềm tin. Nhưng ngược lại, nếu mỗi người dùng mạng xã hội chọn kiểm chứng, chọn chia sẻ cẩn trọng và chọn lan tỏa hiểu biết, chúng ta góp phần tạo nên một cộng đồng thông tin lành mạnh và bền vững.

Trong bối cảnh Công ước Hà Nội đang đặt nền móng pháp lý quốc tế mới cho an toàn mạng, thì nỗ lực vào công tác an ninh mạng của Việt Nam - từ nhà nước đến từng cá nhân - càng cần được khuyến khích và lan tỏa. Bởi vì, để không gian mạng thực sự trở thành nơi học hỏi, kết nối, phát triển chứ không phải là chiến trường thông tin, mỗi người chúng ta đều có vai trò. Và vai trò đó bắt đầu bằng việc truyền tin có trách nhiệm - có suy nghĩ, có kiểm chứng, và luôn vì lợi ích chung.

Khi mỗi công dân số lựa chọn trung thực thay vì bịa đặt, chọn tỉnh táo thay vì cảm tính, chọn xây dựng thay vì chia rẽ, chúng ta không chỉ bảo vệ bản thân mà còn kiến tạo một môi trường thông tin vững mạnh, phục vụ cho sự ổn định, phát triển và đoàn kết của đất nước - điều đặc biệt quan trọng trong giai đoạn quan trọng như trước thềm Đại hội Đảng toàn quốc.

THANH TÙNG